Wat is het verschil tussen vaardigheden en competenties?

Wat zijn vaardigheden?

Vaardigheden zijn specifieke bekwaamheden of capaciteiten die je nodig hebt om een bepaalde taak of activiteit uit te kunnen voeren. Het is een combinatie van praktische en theoretische kennis, expertise, en technieken die je opdoet door middel van training, ervaring en educatie.

Vaardigheden kun je onderverdelen in verschillende categorieën, zoals technische vaardigheden, communicatieve vaardigheden, leiderschapsvaardigheden, probleemoplossende vaardigheden, creatieve vaardigheden, sociale vaardigheden, enzovoort.

Voorbeelden van vaardigheden

De vaardigheden die een medewerker nodig heeft verschillen per functie en sector. Hieronder volgen enkele voorbeelden uit verschillende van de bovengenoemde categorieën:

• Programmeren;
• Effectief luisteren;
• Strategisch denken;
• Analytische vaardigheden;
• Artistieke vaardigheden;
• Samenwerken.

Vaardigheden zijn essentieel voor het succes in werk en leven, en het ontwikkelen en verbeteren van vaardigheden kan leiden tot groei en persoonlijke ontwikkeling.

Hoe herken je of een medewerker een vaardigheid bezit?

Als je wilt weten of jouw medewerker een bepaalde vaardigheid bezit, kun je dat op verschillende manieren bepalen. Hieronder volgen enkele suggesties voor verschillende momenten in de employee journey:

CV en sollicitatiegesprek:
Bij het selecteren van nieuwe werknemers is het gebruikelijk om hun CV te bekijken en hen te interviewen. Op hun CV vind je waarschijnlijk een opsomming van vaardigheden, maar tijdens het sollicitatiegesprek heb je de kans om gericht vragen te stellen om de kennis en vaardigheden van de sollicitant te peilen. Je kunt in dit traject ook referenties opvragen en hen benaderen voor verificatie.

Toetsing:
Je kunt voor veel vaardigheden toetsen afnemen om deze te testen. Dit kan nuttig zijn bij het selecteren van nieuwe werknemers of bij het beoordelen van de vaardigheden van bestaande medewerkers.

Beoordelingsgesprekken:
Regelmatige beoordelingsgesprekken bieden de mogelijkheid om te bespreken hoe goed een medewerkers bepaalde vaardigheden beheerst en waar eventuele verbeterpunten liggen.

Werkprestaties:
Werkprestaties kunnen ook een indicatie geven van de vaardigheden van een werknemer. Hoe beter een werknemer bepaalde taken uitvoert, hoe groter de kans dat hij of zij de vereiste vaardigheden bezit.

Het is belangrijk om te bedenken dat vaardigheden kunnen worden ontwikkeld en verbeterd door middel van training en ervaring. Daarom is het nuttig om te investeren in het opleiden van werknemers, zodat zij de vaardigheden kunnen ontwikkelen die nodig zijn om hun werk goed uit te voeren.

Wat zijn competenties?

Competenties zijn een combinatie van kennis, vaardigheden, gedrag en persoonlijke eigenschappen (attitude), die je in staat stellen om effectief te functioneren in een specifieke functie of rol.

Competenties zijn daarom niet alleen gebaseerd op wat iemand weet en kan, maar ook op hoe iemand deze kennis en vaardigheden toepast en welk gedrag iemand vertoont in bepaalde situaties.

Het onderscheid tussen kennis, vaardigheden en attitudes ‍

Kennis:‍

Kennis is de informatie en ervaring die iemand bezit. Oftewel: wat weet iemand over een bepaald onderwerp? Kennis is nodig om een bepaalde functie uit te oefenen. Zo heeft een programmeur kennis nodig om in een bepaalde programmeertaal code te kunnen schrijven, en moet een kok weten hoe hij of zij hygiënisch werkt.

‍Vaardigheden:‍

Vaardigheden maken ook deel uit van competenties en verwijzen naar de activiteiten waar iemand bedreven in is. Ze stellen je in staat om kennis toe te passen in de praktijk.Voor de competentie 'communicatief vaardig zijn', heeft iemand bijvoorbeeld de powerskill communicatieve vaardigheden nodig. Denk hierbij aan luisteren, samenvatten en doorvragen. Als je in staat bent goed naar iemand te luisteren, begrijp je wat hij of zij echt bedoelt. Tegelijkertijd geef je de ander het gevoel dat hij of zij gehoord wordt. Ook het in eigen woorden samenvatten en herhalen wat een ander zegt, is een vaardigheid die onder deze competentie valt.

‍Attitude:‍

Attitude is beter bekend als de houding van een persoon. Die houding bepaalt uiteindelijk of iemand een bepaald gedrag ook daadwerkelijk kan en wil laten zien. Voorbeelden van attitudes zijn bijvoorbeeld leergierigheid, bereidheid tot samenwerken, flexibiliteit, etc. De normen, waarden, persoonlijke drijfveren en motivatie van een persoon zijn grotendeels verantwoordelijk voor de attitudes die iemand bezit. Hierdoor is het anders dan bij kennis en vaardigheden moeilijker om een houding te ontwikkelen, aangezien die zo verweven is met iemands identiteit.

Voorbeelden van competenties

Net als bij vaardigheden verschillen de benodigde competenties voor elk type medewerker in elk soort bedrijf.  De volgende competenties worden veel gevraagd in diverse vacatures:

• Bouwkunde;
• Communicatief vaardig zijn;
• Analytisch vermogen;
• Creativiteit;
• Flexibiliteit;
• Klantgerichtheid;

Voor competenties dienen medewerkers kennis, vaardigheden en attitudes dus te combineren. De juiste combinatie leidt uiteindelijk tot succesvol gedrag.

Je kunt je voor het ontwikkelen van competenties dus richten op het ontwikkelen van kennis, vaardigheden en/of persoonlijke eigenschappen.

Hoe herken je of een medewerker een competentie bezit?

Je herkent een competentie door te kijken naar het gedrag van je medewerker. Dit kan, afhankelijk van de competentie in kwestie, van alles omvatten. Bij 'communicatief vaardig zijn' zijn de bijpassende gedragsindicatoren onder andere: het leggen en onderhouden van contacten, efficiënte communicatie voeren, ideeën bondig en helder formuleren en op (non-)verbale wijze respect tonen voor de inbreng van anderen.

Het verschil tussen vaardigheden en competenties samengevat:

Vaardigheden zijn dus specifieke, meetbare en aan te leren kwaliteiten die een persoon in staat stellen om bepaalde taken uit te voeren. Competenties zijn echter breder en omvatten naast vaardigheden ook kennis, gedrag en houding. Competenties zijn de totale combinatie van kennis, vaardigheden en attitude die je nodig hebt om effectief te presteren in een bepaalde rol of functie.

Kortom, vaardigheden zijn onderdeel van competenties, maar competenties omvatten ook andere aspecten die belangrijk zijn voor effectief presteren in een bepaalde rol.

Hoe je vaardigheden en competenties kunt stimuleren

Nu je weet wat vaardigheden en competenties zijn, vraag je je misschien af hoe je medewerkers kunt helpen om deze te ontwikkelen. Deze ontwikkeling vereist trainingen, opdrachten en routines. Het is belangrijk om hierbij rekening te houden met de motivatie van je medewerkers. Zo kunnen er soms negatieve gedachten optreden als je hen vraagt een bepaalde vaardigheid of competentie te ontwikkelen, zoals 'dit gaat mij toch nooit lukken' of 'ik mag geen fouten maken'. Besteed daarom uitdrukkelijk aandacht aan het doel: maak duidelijk waarom de competentieontwikkeling volgens jou nodig of wenselijk is.

Meer lezen? In 'Hét competentiehandboek voor toekomstgerichte organisaties' leggen we stap voor stap uit hoe je de competenties van medewerkers efficiënt ontwikkelt en stimuleert.